Η Επιθυμία για Αλλαγή στην Ζωή μας

Σκέφτομαι, τι είναι αυτό άραγε που ωθεί τους ανθρώπους (κι εμένα) να αποζητούν κατά περιόδους έντονα μια αλλαγή στη ζωή τους; Φταίει άραγε η πλήξη, η ρουτίνα, η επανάληψη ή μήπως η έμφυτη τάση για εξερεύνηση του άγνωστου, για υπέρβαση του οικείου εαυτού, για αποδοχή νέων προκλήσεων; Μιλώντας με γνωστούς καταλαβαίνω ότι πολλοί άνθρωποι νιώθουν συχνά εγκλωβισμένοι σε καταστάσεις, σε σχέσεις, σε επαγγέλματα που δεν τους προσφέρουν την εσωτερική ικανοποίηση που θα επιθυμούσαν. Προκειμένου να παραμείνουν στα γνώριμα γι’ αυτούς περιβάλλοντα, αρχίζουν να δίνουν μεγαλύτερη έμφαση σε γνωστικές-αμυντικές διεργασίες, αρχίζουν δηλαδή να εκλογικεύουν τις δύσκολες ή δυσάρεστες ή μονότονες καταστάσεις, προσπαθώντας να εντοπίσουν εκείνα τα επιχειρήματα που θα πείσουν τους ίδιους ότι δεν είναι και τόσο “τραγικά” τα πράγματα. Έχω διαβάσει σχετικά και ξέρω ότι πρόκειται για έναν μηχανισμό άμυνας που προβάλλει ο εαυτός, ώστε ν’ αποκατασταθεί και πάλι η ισορροπία εντός του ατόμου, ανάμεσα στα “θέλω” και τα “πρέπει”. Μπορεί όμως η λογική να τιθασεύει πάντα τα συναισθήματα ενός ανθρώπου, τις επιθυμίες, τις ανάγκες του, την αλήθειά του (που ώντας απομονομένη μέσα του περιμένει να βρει νέο τρόπο έκφρασης); Τέτοιου είδους ενδόμυχα αδιέξοδα μάλλον αποτελούν μια ένδειξη ότι κάτι στη ζωή χρειάζεται ν’ αλλάξει.
Προσωπικά (και πιστεύω ότι αυτό ισχύει και για τους περισσότερους) η προοπτική της αλλαγής πολλές φορές με τρομάζει, με την έννοια ότι αρχίζω να βιώνω φόβο, ανησυχία, άγχος ή και ανασφάλειες σχετικά με τον τρόπο, τη διάρκεια και τα αποτελέσματα της αλλαγής. Η Ψυχολογία λέει ότι αυτό ίσως να συμβαίνει, γιατί υπάρχει μια παρεξηγημένη ερμηνεία του όρου «αλλαγή».
“Αλλαγή” δεν σημαίνει «παραιτούμαι», «εγκαταλείπω», «διαγράφω» ό,τι παλιό για να κατευθυνθώ προς το καινούριο. Αντίθετα, “αλλαγή” σημαίνει «αναδιαμορφώνομαι», «αναπλαισιώνομαι», επαναπροσδιορίζω την ποιότητα του εαυτού μου και ανακαλύπτω νέους τρόπους έκφρασης όλων των εσωτερικών μου στοιχείων που επιθυμώ να μετουσιώσω σε πράξη. Προηγείται, δηλαδή, μια διαδικασία αναστοχασμού, κατά την οποία το άτομο αξιολογεί την μέχρι τώρα πορεία του, τις επιλογές του. Τώρα, κατά πόσο αυτό είναι εφικτό να γίνει υπό το βάρος της συναισθηματικής φόρτισης που προτρέπει την "φυγή" είναι συζητήσιμο, νομίζω.
Η οπτική της αλλαγής αποδεικνύει έμπρακτα ότι ο άνθρωπος δεν είναι στατικός, μονοδιάστατος, αλλά υπό συνεχή διαμόρφωση και εξελιξιμότητα προς την κατεύθυνση εκείνη που ο ίδιος νιώθει περισσότερο ο «εαυτός» του. Η σταδιοδρομία της ζωής δεν αποτελείται από μια ευθεία γραμμή. Σε κάθε σημείο υπάρχουν δυνατότητες, ευκαιρίες, προοπτικές. Η αλλαγή είναι ανά πάσα στιγμή πιθανή και εφικτή. Αυτό βέβαια έχει τις επιπτώσεις του στις επιλογές ζωής τις οποίες έχει κάνει κάποιος στο παρελθόν (γάμος, επάγγελμα, τόπος κατοικίας, κλπ) οι οποίες αποτελούν μαθηματικές σταθερές στην ζωή του και επιρρεάζουν την ευελιξία του ατόμου στην προσπάθεια για αλλαγή.
Πάντως, μία άλλη μορφή παρερμηνείας του της αλλαγής, αφορά στο ότι η αλλαγή δεν χρειάζεται να είναι κατ’ανάγκη ριζική, ανατρεπτική. Είναι πιο υγιές όταν εντάσσονται σταδιακά μικρές αλλαγές στη ζωή, προκειμένου να αποφορτιστεί κάποιος εν μέρει από συσσωρευμένα ή καταπιεσμένα συναισθήματα.
Μπορεί εγώ π.χ., να θέλω πολύ ν’αλλάξω πράγματα σ’έναν τομέα στη ζωή μου, αλλά επειδή για διάφορους λόγους αισθάνομαι ότι δεν μπορώ, καταφεύγω σε μικρές αλλαγές σε άλλους τομείς.
Το σημαντικό είναι ν’αποκαθίσταται η εσωτερική ισορροπία μέχρι να νιώσει κανείς έτοιμος και πρόθυμος να προβεί σ’εκείνη την αλλαγή την οποία ίσως τώρα αποφεύγει για λόγους δισταγμού ή σεβασμού στον ανθρώπινο περίγυρό του. Το βέβαιο είναι ότι τέτοιου είδους αποφάσεις δεν εκβιάζονται. Καθένας έχει το δικό του προσωπικό χρονοδιάγραμμα, ανάλογα με τις αντοχές, τα όρια, αλλά και το μέγεθος ή την ένταση των βαθύτερων επιθυμιών και αναγκών του. Και, βέβαια, προϋπόθεση είναι η βαθειά αυτογνωσία και ο πλήρης αυτοέλεγχος, καθώς είπαμε ότι τα παραπάνω αποτελούν προσωπικό βίωμα του καθενός και συντελούνται υπό συνθήκες ψυχολογικής και συναισθηματικής φόρτισης. Παρενθετικά και χωρίς περεταίρω ανάλυση, αναφέρω την σημασία του ρόλου ενός (ή περισσότερων) επιστήθιου φίλου / φίλης σε τέτοιες καταστάσεις.
Κάθε αλλαγή, ανεξάρτητα από τη σημαντικότητά της, απαιτεί χρόνο, προσπάθεια, θέληση, επιμονή και έναν απώτερο στόχο. Ο “αποχαιρετισμός” του οικείου, της συνήθειας και ο προσανατολισμός προς το νέο, το διαφορετικό συνοδεύονται από διάφορες ψυχολογικές διακυμάνσεις, οι οποίες αποτελούν ένδειξη μιας μικρής εσωτερικής «αναγέννησης». Ο δρόμος ωστόσο προς την αλλαγή, προς την ανατροπή δεν είναι πάντα εύκολος, είναι όμως «αναζωογονητικός».Σε κάθε κατάσταση την οποία θέλουμε να αλλάξουμε, εκτιμούμε τα θετικά και τα αρνητικά σημεία, και είναι τα αρνητικά εκείνα που θέλουμε να τροποποιήσουμε ή να εξαλείψουμε. Οι λύσεις, ο τρόπος βασίζονται στην προσωπικότητα και την προσωπική-βιωματική ιστορία του κάθε ατόμου και πυροδοτούνται από το έμψυχο δυναμικό του. Μπροστά σε διλήμματα, αδιέξοδα ή μια αίσθηση στασιμότητας, ο καθένας θέτει διάφορα ερωτήματα στον εαυτό του και αναζητά απαντήσεις: το αν οι σκέψεις μετατραπούν σε αποφασιστικότητα και δράση, εξαρτάται από την ένταση της επιθυμίας για αλλαγή. Πάντως αν και η θέληση για αλλαγή παραμένει σταθερή στο χρόνο, η τόλμη για κάτι τέτοιο συνήθως είναι αντιστόφως ανάλογη με την ηλικία ενός ανθρώπου.

Ο περισσότεροι θα συμφωνείτε ότι σε κάποιο στάδιο της ζωής, έρχεται η στιγμή κατά την οποία συμβαίνει η «αφύπνιση», η βαθύτερη και ουσιαστικότερη «συνειδητοποίηση» κάποιων πραγμάτων. Είναι αυτό που σε κάνει να σκέφτεσαι ότι θέλεις επιτέλους να κόψεις ό,τι δεν σε αφήνει να πετάξεις.